Οι βομβίνοι απειλούνται από την κλιματική αλλαγή

Βομβίνοι στο «κόκκινο»

Αρθρογράφος: Βενιού Ειρήνη

Το Βήμα,  10/07/2015 ώρα 14:36

 Οι βομβίνοι απειλούνται από την κλιματική αλλαγή, επισημαίνει για πολλοστή φορά διεθνής ομάδα επιστημόνων. Οι επιστήμονες υπογραμμίζουν ότι οι βιότοποι στους οποίους ζουν τα έντομα τόσο στην Ευρώπη, όσο και στην Βόρεια Αμερική έχουν συρρικνωθεί σημαντικά κατά τα τελευταία χρόνια, γεγονός που τα υποχρεώνει να μετακομίζουν σε βορειότερες και πιο δροσερές περιοχές.

Ως γνωστόν, οι βομβίνοι παίζουν ρόλο-«κλειδί» ως προς την διαδικασία της επικονίασης των φυτών στη φύση. Η τελευταία ανάλυση των αμερικανών, καναδών και ευρωπαίων ειδικών υποδεικνύει ότι η κλιματική αλλαγή και η αύξηση της θερμοκρασίας της Γης, φαίνεται να έχoυν μεγαλύτερες επιπτώσεις στη συγκεκριμένη «φτερωτή» οικογένεια, από ό,τι τα φυτοφάρμακα ή οι τυχόν αλλαγές ως προς τη χρήση της γης για άλλους σκοπούς.

Οι ίδιοι θεωρούν ότι για την προστασία των «τριχωτών» εντόμων ενδεχομένως να χρειαστεί η μεταφορά τους σε πιο δροσερές περιοχές της Ευρώπης και των ΗΠΑ.

Μετακομίζοντας στα βόρεια 

Σύμφωνα με τους επιστήμονες, πολλά είδη εντόμων έχουν ήδη αναλάβει δράση έναντι του κύματος καύσωνα «μετακομίζοντας» προς τους πόλους ή προς περιοχές με μεγαλύτερο υψόμετρο. 

Στο ίδιο μοτίβο και οι βομβίνοι, αναφέρουν, εξαιτίας των υψηλών θερμοκρασιών, έχουν εξαφανιστεί σε μεγάλο βαθμό από νότιες περιοχές στις οποίες ζούσαν, καθώς αναζητούν καταφύγιο σε βορειότερα σημεία. 

Στο πλαίσιο της μελέτης τους, η οποία δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Science», οι ερευνητές εξέτασαν περισσότερες από 420.000 εκθέσεις που σχετίζονταν με παρατηρήσεις γύρω από τη συμπεριφορά των βομβίνων μεταξύ του 1901 και του 2010, και συγκεκριμένα αφορούσαν 67 διαφορετικά είδη.
Μελετώντας προσεκτικά την περίοδο 1901-1974, διαπίστωσαν ότι κατά τις τελευταίες δεκαετίες, η θερμοκρασία στους βιοτόπους των βομβίνων είχε αυξηθεί σε βαθμό ώστε να «σκοτώνει» τα έντομα στις νότιες περιοχές της Ευρώπης και των ΗΠΑ.
«Τα συγκεκριμένα είδη αντιμετωπίζουν σοβαρό και άμεσο κίνδυνο από την κλιματική αλλαγή, την οποία ο άνθρωπος ενέτεινε» υπογραμμίζει ο κύριος συγγραφέας της μελέτης και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Οτάβας, στον Καναδά, δρ Τζέρεμι Κερ 

«Οι επιπτώσεις είναι μεγάλες και βρίσκονται καθοδόν – δεν πρόκειται δηλαδή για έναν προβληματισμό που αφορά αόριστα το μέλλον» προσθέτει ο δρ Κερ.

Η επιβίωση απαιτεί δροσιά

Οι ειδικοί εκτιμούν ότι κάθε χρόνο, περίπου εννέα χιλιόμετρα γης από τους βιότοπους των βομβίνων «ψαλιδίζονται» εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να μεταφραστεί συνολικά σε μια περιοχή έκτασης 300 χλμ.
«Καθώς οι βομβίνοι χάνουν διαρκώς “εδάφη” από τον Νότο και αδυνατούν να κατακτήσουν νέα στον Βορρά, οι βιότοποί τους συρρικνώνονται επικίνδυνα» αναφέρει από την πλευρά του ο δρ Λιφ Ρίτσαρντσον από το Πανεπιστήμιο του Βερμόντ

Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι η αδυναμία της κατάκτησης βορειότερων περιοχών όπου οι θερμοκρασίες διατηρούνται σε ανεκτά για τα έντομα επίπεδα, οφείλεται στο γεγονός ότι οι βομβίνοι δεν καταφέρνουν να αναπαραχθούν εγκαίρως.
«Ο ρυθμός αύξησης του πληθυσμού τους υποπτευόμαστε ότι οφείλεται στην αδυναμία τους να ανιχνεύουν με ακρίβεια τις  εναλλαγές των κλιματικών συνθηκών που επικρατούν σε βορειότερες περιοχές, προς αποφυγή του ψύχους» τονίζει ο δρ Κερ.

Link αρχικής πηγής: http://www.tovima.gr/science/medicine-biology/article/?aid=721191

Η Αττική δίχως μέλισσες…

Στην Αττική το 2010 και το 2011 καταστράφηκε το 80% από τα μελίσσια της λόγω των ψεκασμών με φυτοφάρμακα για την αντιμετώπιση του σκαθαριού των φοινικοειδών, όπως εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η γεωπόνος – ερευνήτρια του Ινστιτούτου Κτηνιατρικών Ερευνών Αθηνών και πρόεδρος της Ελληνικής Επιστημονικής Εταιρείας Μελισσοκομίας-Σηροτροφίας Ελλάδας, Σοφία Γούναρη.

«Το 2010 χάθηκαν περίπου 6 χιλιάδες κυψέλες και το 2011, τουλάχιστον 4 χιλιάδες. Η παραγωγή μελιού στην Αττική έχει εξαφανιστεί τα τελευταία δύο χρόνια. Πρόκειται για στοιχεία που συγκεντρώθηκαν μόνο από τους μελισσοκόμους, που ενημέρωσαν την Εταιρεία. Όπως προέκυψε από τα δείγματα μελισσών που εστάλησαν στο Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο ο θάνατος προήλθε από αυτά τα φάρμακα» υπογραμμίζει.

Μέχρι πέρυσι τα φάρμακα που ήταν εγκεκριμένα για τον ψεκασμό των φοινικοειδών ανήκαν στην οικογένεια των νεονικοτινοειδών, μια σχετικά καινούρια κατηγορία ισχυρών παρασιτοκτόνων που άρχισαν να κυκλοφορούν τη δεκαετία του ‘80. Στις περισσότερες περιπτώσεις, ψέκαζαν με αυτά τα φάρμακα το φυτό ή εγχέονταν το φάρμακο με σύριγγα στον κορμό του.

Σύμφωνα με την κ. Γούναρη, «υπήρχαν οι μέλισσες που πέθαιναν στο δέντρο, αλλά κι εκείνες που καθώς το φάρμακο κυκλοφορεί στο χυμό του φυτού και βγαίνει στη γύρη, μετέφεραν το δηλητήριο μαζί τους στην κυψέλη προκαλώντας πλήρη κατάρρευση στο μελίσσι».

Στις 29 Απριλίου 2013, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε την αναστολή για δύο χρόνια της χρήσης νεονικοτινοειδών, στηριζόμενη σε μελέτη της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ασφάλεια των Τροφίμων, EFSA, που έγινε τον περασμένο Ιανουάριο και σύμφωνα με την οποία η τοξικότητα των συγκεκριμένων φαρμάκων είναι 7.000 φορές ισχυρότερη από εκείνη του DDT που απαγορεύθηκε τη δεκαετία του ‘70. Είχαν προηγηθεί δύο ψηφοφορίες. Η Ελλάδα την πρώτη φορά είχε ψηφίσει κατά της αναστολής της χρήσης των νεονικοτινοειδών και τη δεύτερη φορά απείχε της ψηφοφορίας.

Η αναστολή, όπως σημειώνει η κ. Γούναρη, «δεν ήταν απόφαση κάποιων περίεργων οικολόγων. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζήτησε την εκπόνηση νέων μελετών προκειμένου να διαπιστωθεί εάν προκαλείται χρόνια και όχι μόνο άμεση τοξικότητα στις μέλισσες από τη χρήση των συγκεκριμένων φυτοφαρμάκων.

Στην Ελλάδα, έχει γίνει σχετική μελέτη από το Ινστιτούτο Μελισσοκομίας στα Μουδανιά Χαλκιδικής και τα πρώτα αποτελέσματα δείχνουν ότι υπάρχει χρόνια επίδραση των νεονικοτινοειδών στη λειτουργία των υποφαρυγγικών αδένων των μελισσών και στην παραγωγή βασιλικού πολτού. Συνεπώς, επηρεάζεται η διατροφή της βασίλισσας και του γόνου που τρέφονται με βασιλικό πολτό».

Τα νεονικοτινοειδή χρησιμοποιούνται παντού, στα βαμβάκια, στα καλαμπόκια, στα ζαχαρότευτλα, στα οπωροφόρα δέντρα, στους φοίνικες. Και επηρεάζουν όλα τα ωφέλιμα έντομα, επικονιαστές, όπου ανήκουν και οι μέλισσες, τονίζει η κ. Γούναρη, σύμφωνα με την οποία «είναι τραγική η μείωση των επικονιαστών τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα. Όπως καταδεικνύει μελέτη του Πανεπιστημίου Αιγαίου, η μείωση του πληθυσμού των φυσικών επικονιαστών στη χώρα μας έχει αγγίξει το 35%. Μάλιστα κάποια είδη είναι υπό εξαφάνιση».

Οι επικονιαστές διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην παραγωγή τροφίμων. «Όταν μειώνεται ο πληθυσμός τους, μειώνεται η συνολική γεωργική παραγωγή της Ελλάδας. Επηρεάζονται τα οπωροφόρα δέντρα, η παραγωγή λαχανικών, η παραγωγή βαμβακιού. Επηρεάζεται η παραγωγή των ειδών που χρησιμοποιούνται ως ζωοτροφές, άρα επηρεάζεται και η ζωική παραγωγή, το κρέας γίνεται πιο ακριβό. Έχουμε ένα αποστειρωμένο περιβάλλον, αλλά μη παραγωγικό!», τονίζει και προσθέτει ότι «είμαστε πολύ θορυβημένοι, γιατί έτσι δημιουργείται ένα πολύ καλό έδαφος για να εισχωρήσουν στην Ευρώπη, τα γενετικώς τροποποιημένα φυτά. Γιατί αν δεν έχουμε εμείς παραγωγή, πχ ζωοτροφών (σόγια, καλαμπόκι) θα αναγκαστούμε να καλλιεργήσουμε μεταλλαγμένα, που δεν χρειάζονται επικονιαστές». Ήδη, η Γαλλία αντιμετωπίζει μείωση της γεωργικής παραγωγής λόγω της μείωσης των φυσικών επικονιαστών και έχει αποφασίσει μονομερώς τη μη κυκλοφορία των νεονικοτινοειδών.

Το πρόβλημα δεν περιορίζεται μόνο στην Αττική. Υπάρχουν μεγάλες απώλειες μελισσών που αποδίδονται είτε έμμεσα, είτε άμεσα στη χρήση φυτοφαρμάκων, σε όλη τη νότια Ελλάδα, την Κρήτη, την Πάρο, τα νησιά των Κυκλάδων, την Κυπαρισσία, την Ηλεία, αλλά και την Πρέβεζα, την Άρτα, κατά τόπους στον κάμπο της Θεσσαλίας, αλλά και στη βόρεια Ελλάδα. Σε καλλιεργήσιμες εκτάσεις ή σε περιοχές με φοινικοειδή, σε δημόσιες ή σε ιδιωτικές περιοχές.

Η κ. Γούναρη υποστηρίζει ότι υπάρχουν διαφορετικοί τρόποι να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά το πρόβλημα με τους φοίνικες, καθώς, όπως λέει: «Με τη χρήση των νεονικοτινοειδών, και οι φοίνικες πέθαναν, αλλά και οι μέλισσες».

«Είχαμε ζητήσει από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης να γίνονται έλεγχοι. Εάν κόβονταν οι ταξιανθίες του φοίνικα πριν τον ψεκασμό ή την έγχυση δεν θα είχαμε τόσες απώλειες στις μέλισσες. Ζητούσαμε να ενημερώνονται οι μελισσοκόμοι της περιοχής για τους ψεκασμούς, ώστε να απομακρύνουν τα μελίσσια τους. Είχαμε ζητήσει να μάθει ο κόσμος ότι ο ψεκασμός στους φοίνικες δεν είναι αποτελεσματικός», επισημαίνει.

Προσθέτει δε ότι «η Εντομολογική Εταιρεία είχε υποδείξει την ανάγκη συνδυασμού τεχνικών για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του σκαθαριού που πλήττει τα φοινικοειδή, τη χρήση εντομοπαθογόνων νηματωδών, τη μαζική παγίδευση των ακμαίων του σκαθαριού, την μηχανική απομάκρυνση. Σε περιοχές όπου οι φοίνικες είναι ιστορικής αξίας και θέλουν πράγματι να τους σώσουν, όπως στον Εθνικό Κήπο, δεν χρησιμοποιούν τη χημική μέθοδο αλλά μεθόδους όπως τη δενδροχειρουργική, το κόψιμο της στεφάνης , τη χρήση υπερήχων, όχι τη χρήση φαρμάκων».

Η κ. Γούναρη σημειώνει πως «μετά από πάρα πολλές προσπάθειες όλων των φορέων της Μελισσοκομίας, της Ομοσπονδίας, των Συνεταιρισμών και των Επιστημόνων, το υπουργείο φέτος, δεν έδωσε έγκριση για τη χρήση νεονικοτινεοιδών στους φοίνικες. Ενέκρινε τη χρήση άλλων γεωργικών φαρμάκων που ονομάζονται, επαφής. Δεν εισχωρούν στο χυμό, σκοτώνουν μόνο δια επαφής. Πιστεύουμε ότι θα έχουμε μικρότερες απώλειες στον πληθυσμό των μελισσών, εάν φυσικά συνεργαστούν τα Γραφεία Αγροτικής Ανάπτυξης, οι δήμοι, οι ιδιώτες γεωπόνοι και κυρίως οι κάτοχοι φοινικοειδών».

Η Ελληνική Επιστημονική Εταιρεία Μελισσοκομίας-Σηροτροφίας αρχίζει εκστρατεία ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης με κεντρικό μήνυμα «Και οι δύο χωράνε», που αναφέρεται στη δυνατότητα αρμονικής συνύπαρξης των μελισσών με τους φοίνικες. Ανάμεσα στις συμβουλές που δίνονται είναι να μη γίνονται ψεκασμοί κατά την άνθιση και να ενημερώνονται οι δήμοι όταν γίνονται ψεκασμοί σε φοίνικες προκειμένου με τη σειρά τους να μπορούν να ενημερώσουν τους μελισσοκόμους για να απομακρύνουν τα μελίσσια τους.

Η αφίσα και το σχετικό ενημερωτικό υλικό θα σταλούν* σε όλους τους δήμους και τα μελισσοκομικά κέντρα της περιφέρειας. Θα γίνει προσπάθεια να τοιχοκολληθεί η αφίσα ακόμη και σε καταστήματα γεωργικών φυτοφαρμάκων στην Αττική και σε άλλες περιοχές. «Η πιο επικίνδυνη περίοδος για τις μέλισσες είναι από τον Ιούλιο μέχρι τον Οκτώβριο. Εκείνη την περίοδο στην Αττική αλλά και σε πολλά νησιά, δεν υπάρχει πουθενά αλλού γύρη παρά μόνο στους φοίνικες», τονίζει η κ. Γούναρη.

Αναφερόμενη στις δυνατότητες ανάπτυξης της μελισσοκομίας στην Ελλάδα, η κ. Γούναρη επισημαίνει την εισροή πολλών νέων στον συγκεκριμένο κλάδο, συμπληρώνοντας ότι μπορεί να δώσει αξιοπρεπή οικονομική διέξοδο σε έναν άνθρωπο, να ζήσει καλά, αλλά θέλει δουλειά, γνώση και χρόνο. «Ο άνθρωπος που θα ασχοληθεί με τις μέλισσες, πρέπει να έχει ικανότητες και να αφιερώσει πολύ χρόνο. Να ξεκινήσει με λίγα και να αυξήσει το κεφάλαιό του σιγά-σιγά, καθώς οι μέλισσες χάνονται εύκολα. Είναι πολύ ευαίσθητες. Οι μέλισσες αποτελούν τον δείκτη ενός υγιούς αγρο-οικοσυστήματος».

ΑΠΕ – ΜΠΕ

* Βομβινοι gr

Η αφίσα και το σχετικό ενημερωτικό υλικό  έχουν σταλεί σε όλους τους δήμους και τα μελισσοκομικά κέντρα της περιφέρειας. Ελπίζουμε να γίνει προσπάθεια από όλους ώστε το μήνυμα να διαχυθεί όσο γίνεται περισσότερο. 

Τα λουλούδια μιλάνε με τους βομβίνους… ηλεκτρικά!

                        Gerbera hybrida           Geranium magnificum              

 

Clematis armandii

Λουλούδια αμέσως πριν και μετά την εφαρμογή ειδικής φορτισμένης βαφής σε πούδρα. Το μοτίβο που σχηματίζει η εναπόθεση της πούδρας αποκαλύπτει το σχήμα του ηλεκτρικού πεδίου στο λουλούδι.

 Εικόνες από  Dominic Clarke και Daniel Robert 2013

Τα λουλούδια δείχνουν με ηλεκτρικά πεδία στους βομβίνους πόσο νέκταρ διαθέτουν!

Πολλά φυτά χρειάζονται τις μέλισσες καθώς και άλλα έντομα ως επικονιαστές. Τα φυτά προσελκύουν τις μέλισσες στα άνθη τους και τους προσφέρουν ως ανταμοιβή για τις εργασίες τους νέκταρ. Μια πολύ ενδιαφέρουσα μελέτη δημοσιεύθηκε πριν λίγους μήνες που δίνει μια νέα πτυχή στο πως προσελκύουν τα λουλούδια τις μέλισσες. Οι παραπάνω φωτογραφίες είναι από το πρωτότυπο υλικό των συγγραφέων της μελέτης αυτής, των Dominic Clarke, Heather Whitney, Gregory Sutton και Daniel Robert του University of Bristol, αλλά να μην σας κρατάω σε αγωνία, παρακαλώ διαβάστε παρακάτω το ελληνικό κείμενο σε αναδημοσίευση...

Αρθρογράφος: Φαφούτη Λαλίνα

Το Βήμα, 22/02/2013 ώρα 21:22

Ουάσινγκτον 
Τα έντομα προσελκύονται από τα λουλούδια για να τρυγήσουν το νέκταρ τους – και να μεταδώσουν τη γύρη τους, εξασφαλίζοντας έτσι αμοιβαία την πολυπόθητη διαιώνιση του κάθε είδους – με διάφορα «σήματα»: οπτικά, όπως τα χρώματα, τα σχήματα και τα μοτίβα των πετάλων τους ή οσφρητικά, όπως οι πτητικές ενώσεις που εκλύουν. Τώρα βρετανοί ερευνητές ανακάλυψαν ένα νέο «μέσο» σε αυτή την επικοινωνία. Διαπίστωσαν ότι τα άνθη στέλνουν μέσω ηλεκτρικών πεδίων στους βομβίνους λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με το πόσο νέκταρ διαθέτουν προκειμένου να τους ενημερώσουν αν αξίζει τον κόπο να τα «επισκεφθούν» ή όχι για την εξασφάλιση του γεύματός τους.

Θετικά και αρνητικά φορτία
Η όλη ιδέα ξεκίνησε από μια «φυσική» διαπίστωση – το γεγονός ότι τα έντομα όταν πετούν στον αέρα έχουν θετικό φορτίο ενώ τα λουλούδια, τα οποία είναι «γειωμένα» στο έδαφος, έχουν αρνητικό φορτίο. Οι ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ σκέφτηκαν να μελετήσουν αν τα έντομα αντιλαμβάνονται με κάποιον τρόπο αυτή τη διαφορά φορτίων και αν τη χρησιμοποιούν στην αναζήτηση της τροφής τους.
Για να το κάνουν επέλεξαν τους βομβίνους (Bombus terrestris), τριχωτά έντομα που συγγενεύουν με τις μέλισσες. Οι ερευνητές δημιούργησαν τεχνητά λουλούδια – συγκεκριμένα πετούνιες – «γεμίζοντας» κάποια από αυτά με ζάχαρη και άλλα με κινίνη, ουσία η οποία είναι διατροφικά αδιάφορη για τους βομβίνους. Όταν εξαπέλυσαν τα έντομα επάνω από τα ψεύτικα λουλούδια, είδαν ότι αυτά τα επισκέπτονταν για να βρουν τροφή επιλέγοντάς τα με τυχαία τρόπο.
Στη συνέχεια οι ερευνητές έδωσαν στα λουλούδια που περιείχαν ζάχαρη ένα αρνητικό φορτίο 30 Volt (όσο παρατηρείται ότι έχει συνήθως ένα αληθινό άνθος ύψους 30 εκατοστών). Διαπίστωσαν ότι οι βομβίνοι επισκέπτονταν τα φορτισμένα τεχνητά λουλούδια κατά 81% συχνότερα. Όταν η παροχή ηλεκτρικού ρεύματος διακόπηκε τα έντομα επανήλθαν στην τυχαία επιλογή των λουλουδιών, γεγονός το οποίο σήμαινε ότι ήταν σε θέση να «αισθανθούν» τα ηλεκτρικά πεδία.
Σε επόμενο πείραμα, αλλάζοντας τα σχήματα των ηλεκτρικών πεδίων των τεχνητών λουλουδιών, οι ειδικοί είδαν ότι οι βομβίνοι έδειχναν μια προτίμηση κατά 70% προς τα πεδία που αποτελούνταν από ομόκεντρους κύκλους, κάτι το οποίο υποδηλώνει ότι και το σχήμα αποτελεί ένα είδος «σήματος» στην επικοινωνία μεταξύ εντόμων και ανθέων.

Σύνθετα σήματα
Οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν ακόμη ποιες ακριβώς πληροφορίες μεταδίδει ένα λουλούδι σε ένα έντομο μέσω του ηλεκτρικού πεδίου του, θεωρούν όμως ότι τα ηλεκτρικά σήματα ενισχύουν, με έναν γρήγορο και πιο «εκλεπτυσμένο» τρόπο, τις πληροφορίες που μεταδίδονται μέσω των οπτικών (όπως το χρώμα ή το σχήμα) και των οσφρητικών (όπως οι πτητικές ενώσεις) ερεθισμάτων. Με άλλα λόγια, όπως τονίζουν, πιστεύουν ότι τα λουλούδια επιστρατεύουν μια μέθοδο παρόμοια με εκείνη των τηλεοπτικών διαφημιστικών σποτ, τα οποία χρησιμοποιούν ένα μείγμα οπτικών και ακουστικών σημάτων για να περάσουν καλύτερα το μήνυμά τους. «Ο ηλεκτρισμός αποτελεί για αυτά μια αίσθηση» επεσήμανε ο Ντάνιελ Ρόμπερτ, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ και επικεφαλής της μελέτης που δημοσιεύθηκε την επιθεώρηση «Science».
Σε αυτή τη «διαφημιστική καμπάνια» και τον πόλεμο του ανταγωνισμού, τα λουλούδια είναι πάντως απολύτως ειλικρινή – οι πληροφορίες που μεταδίδουν είναι σαφείς και αντιστοιχούν απόλυτα στην πραγματικότητα. Όταν ένα έντομο τρυγήσει το νέκταρ τους, το ηλεκτρικό φορτίο τους μειώνεται, στέλνοντας σήμα ότι η τροφή που διαθέτουν είναι – προς το παρόν – περιορισμένη. «Το τελευταίο πράγμα που θέλει ένα λουλούδι είναι να πει ψέματα σε ένα έντομο» λέει ο καθηγητής Ρόμπερτ. «Ο ηλεκτρισμός είναι ένας τρόπος να μεταδώσει σήματα πολύ γρήγορα: “Εχω τέλεια όψη, μυρίζω ωραία, τα ηλεκτρικά μου όμως δεν είναι όπως πρέπει, περάστε αργότερα”».
Όλα αυτά, υπογραμμίζει ο ειδικός, δεν γίνονται βεβαίως εσκεμμένα εφόσον, όπως τονίζει, «είναι απλώς ζήτημα ατμοσφαιρικής φυσικής». Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι οι βομβίνοι αισθάνονται τα ηλεκτρικά φορτία στις τρίχες τους κατά τον ίδιο τρόπο που εμείς νιώθουμε τα μαλλιά μας να «ηλεκτρίζονται» αν πλησιάσουμε πολύ μια οθόνη τηλεόρασης. Αν αποδειχθεί ότι διαθέτουν μια «πραγματική» ηλεκτρική αίσθηση πέραν της απλής ατμοσφαιρικής φυσικής, θα είναι τα πρώτα ζώα που ανακαλύπτουμε ότι μπορούν να ανιχνεύουν ηλεκτρικά σήματα στον αέρα – η ικανότητα αυτή έχει εντοπισθεί ως τώρα σε ζώα μόνο μέσα στο νερό ή σε υγρά περιβάλλοντα.
Ο καθηγητής Ρόμπερτ θεωρεί πάντως ότι οι βομβίνοι δεν είναι τα μόνα έντομα που επικοινωνούν με τα λουλούδια μέσω των ηλεκτρικών πεδίων και οι επόμενες έρευνές του θα εστιάσουν και σε αυτόν τον τομέα.

Link Ελληνικής αρχικής πηγής: http://www.tovima.gr/science/technology-planet/article/?aid=499655

Link πηγής: http://www.bristol.ac.uk/news/2013/9163.html

Clarke D., Whitney H., Sutton G. and D. Robert. 2013. Detection and learning of floral electric fields by bumblebees. Science 340 (6128): 66-69.

Αποτελέσματα έρευνας για την περιεκτικότητα των μελισσοτροφών στην Ελλάδα σε HMF

Σήμερα θα κάνω την εξαίρεση και θα δημοσιεύσω στο blog κάτι μελισσοκομικό.

Αφορμή αποτελεί το πολύ ενδιαφέρον και επίκαιρο άρθρο που διάβασα σήμερα στο περιοδικό Μελισσοκομική Επιθεώρηση και συγκεκριμένα το:

Γκόρας, Γ. Τανανάκη Χ. & Α.  Θρασυβούλου. 2013. Η περιεκτικότητα των μελισσοτροφών σε HMF. Μελισσοκομική Επιθεώρηση 27(2): 98-101.

Οι παραπάνω ερευνητές του Α.Π.Θ. ανέλυσαν 18 διαφορετικές μελισσοτροφές εμπορίου αναφορικά με την περιεκτικότητα τους σε HMF. Να σημειώσω εδώ πως για την ασφάλεια των μελισσών, προτείνετε διεθνώς οι τροφές τους να μην έχουν HMF περισσότερο από 20,0mg/kg.

Από αυτές, τέσσερις (4) ήταν ζαχαροζύμαρα τύπου βανίλια όπου οι τιμές HMF κυμάνθηκαν από 0 έως 12,9mg/kg. Δηλαδή όλες ήταν εντός των ορίων ασφαλείας για τις μέλισσες (κάτω από 20,0mg/kg).

Επτά (7) τροφές ήταν ζυμάρια ζυμωτού τύπου όπου οι τιμές HMF κυμάνθηκαν από 0 έως 96,1mg/kg. Τρεις (3) ξεπερνούσαν τα όρια ασφαλείας για τις μέλισσες (πάνω από 20,0mg/kg).

Επτά (7) τροφές ήταν “ζυμάρια” όπου στην συσκευασία δεν υπήρχε πληροφόρηση για τον τρόπο παρασκευής και οι τιμές HMF σε αυτά κυμάνθηκε από 0 έως 96,7mg/kg. Τέσσερις (4) ξεπερνούσαν τα όρια ασφαλείας για τις μέλισσες (πάνω από 20,0mg/kg).

Οι ερευνητές επίσης παρασκεύασαν μελισσοτροφές υπό ελεγχόμενες συνθήκες. Για λεπτομέρειες όσο αφορά αυτό το κομμάτι της έρευνας προτείνω να διαβάσετε το άρθρο. Αναφέρω ότι οι τροφές τύπου καραμέλας που παρασκευάσθηκαν είχαν υψηλές τιμές HMF και όσο πιο “καραμέλα” και σκούρο το χρώμα τόσο μεγαλύτερη τιμή (π.χ. 234,1mg/kg είχε μία δοκιμή που παρασκευάσθηκε με 100ml νερό, 1000gr ζάχαρη, 30ml λεμόνι με μέγιστη θερμοκρασία 128C). Σχολιάζω πως αυτό που πρέπει να προσέξουν όσοι παρασκευάζουν αυτού του είδος τροφή για τα μελίσσια τους είναι πέρα από την θερμοκρασία και την ποσότητα λεμονιού μια και όσο αυξανόταν το λεμόνι τόσο αυξανόταν και οι τιμές HMF.

Παρασκεύασαν και τροφές τύπου βανίλια και όλες είχαν τιμές HMF εντός των ορίων ασφαλείας για τις μέλισσες (από 0,6 έως 2,4mg/kg).

Για όσους θέλουν να διαβάσουν περισσότερα, στο φόρουμ Melissologia H.B.F. έχει αναρτηθεί θέμα με τίτλο “HMF… μάθε τι είναι και τα 3 σημεία όπου σχετίζετε με την μελισσοκομία”

Απειλείται ο μπάμπουρας

Η συρρίκνωση πληθυσμών διαφόρων μελισσών έχει ανησυχήσει την παγκόσμια επιστημονική κοινότητα. Ανάμεσα στους βομβίνους υπάρχουν είδη που πλέον σπανίζουν σε κάποιες περιοχές και κάποια άλλα είδη έχουν εκλείψει τόσο ώστε να συζητάμε για εξαφάνιση τους με παράλληλη αναζήτηση μεθόδων προστασίας και επαναφοράς τους. Στην χώρα μας υπάρχουν περιοχές «κενές» από βομβίνους, π.χ. ο κάμπος της Ημαθίας – Γιαννιτσών, όπου όσες φορές και εάν έχω ψάξει τα τελευταία 17 χρόνια δεν έχω βρει ούτε ένα βομβίνο!!! Σίγουρα θα υπάρχουν αλλά είναι πλέον υπερβολικά σπάνιοι, θα έλεγα πως πλέον έχουν «χαθεί». Θα επανέλθω όμως σε αυτό το ζήτημα σε άλλη ανάρτηση.

Το ότι αρχίζει να εκλείπει ένας οργανισμός από μία περιοχή είναι ένα σημαντικό καμπανάκι ότι κάτι δεν πάει καλά εκεί. Η ανίχνευση των αιτίων της υποβάθμισης της βιοποικιλότητας μιας περιοχής είναι πρωτίστης σημασίας για να δούμε «τι φταίει» και «τι μπορούμε να κάνουμε». Δυστυχώς σχεδόν πάντα το κακό έχει την αρχή του σε κάποια ανθρώπινη δραστηριότητα. Λέω δυστυχώς γιατί σπάνια υπάρχει η βούληση να αλλάξει κάτι στις δραστηριότητες μας ώστε να βελτιωθεί το οικοσύστημα όπου ζουν οι απειλούμενοι οργανισμοί.

Ως επίλογος ακολουθεί μια αναδημοσίευση ελληνικού κειμένου από άλλη πηγή…

Απειλείται ο μπάμπουρας

Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, Κυριακή 30 Ιανουαρίου 2011

Οι βομβίνοι δεν είναι άλλοι από τους γνωστούς μας μπάμπουρες (γένος Bombus), τα μεγαλόσωμα «φασαριόζικα» μελισσοειδή.

Ο ρόλος τους στη γονιμοποίηση φρούτων και λαχανικών είναι ιδιαίτερα σημαντικός και χρησιμοποιούνται, μέχρι και «εξημερωμένοι», από τους αγρότες, ειδικά σε θερμοκήπια ντομάτας, μια και οι μέλισσες δεν πολυσυμπαθούν το κόκκινο λαχανικό. Στη Βόρεια Αμερική ζουν περισσότερα από 50 τοπικά είδη, τα οποία όμως απειλούνται πλέον με εξαφάνιση: ήδη ο συνολικός πληθυσμός τους έχει μειωθεί κατά 10%, ενώ κάποια έχουν σχεδόν αφανιστεί. Για παράδειγμα, ενώ στη δεκαετία του 1990 οι εργάτριες του είδους Bombus franklini αφθονούσαν στη Βόρεια Καλιφόρνια και στο Ορεγκον, το 2007 οι ερευνητές βρήκαν μόνο μία.

Οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν την αιτία της πληθυσμιακής αυτής κατάρρευσης και υποθέτουν ότι από πίσω της κρύβεται κάποια ασθένεια, ίσως εξαιτίας ενός παθογόνου μύκητα, ανάλογου με αυτόν που προκάλεσε την παλαιότερη μείωση του πληθυσμού των μελισσών. Αλλοι ερευνητές αναζητούν την αιτία στις κλιματικές αλλαγές: καθώς τα λουλούδια ανθίζουν πλέον έως και δύο μήνες νωρίτερα, οι βασίλισσες ίσως δεν βρίσκουν αρκετή τροφή όταν ξυπνούν από τη χειμερία νάρκη. Το μόνο σίγουρο πάντως είναι ότι τρία είδη βομβίνων πέρασαν ήδη στον κατάλογο των απειλουμένων ειδών και ξεκίνησαν εσπευσμένα μελέτες για την κατανόηση του φαινομένου.

© 2010 Nature News

 

Link αρχικής πηγής: http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=246360

Ο συνδυασμός που σκοτώνει... τις μέλισσες!

Έχουν πραγματοποιηθεί πολλές μελέτες, σε πολλά ερευνητικά εργαστήρια, για να προσδιοριστεί πόσο μπορούν να βλάψουν τα διάφορα αγροχημικά τα έντομα. Τα αποτελέσματα συνήθως ανακοινώνονται σε κλαδικά περιοδικά και συνέδρια ειδικών και μόνο ελάχιστα γίνονται ευρέως γνωστά. Ευτυχώς που ο κόσμος έχει αρχίσει να αναρωτιέται πλέον που πάνε όλα αυτά τα «φάρμακα» και πως επηρεάζουν το πλανήτη μας, την καθημερινότητα μας. Έτσι ως πρώτη ανάρτηση αναδημοσίευσης ελληνικού κειμένου από άλλη πηγή επέλεξα κάτι που πρέπει να βγαίνει προς τα έξω συχνά…

Ο συνδυασμός που σκοτώνει... τις μέλισσες!

Αρθρογράφος: Τσώλη Θεοδώρα

Το Βήμα, 27/10/2012 ώρα 05:45

"Η έκθεση βομβίνων σε δύο ευρέως χρησιμοποιούμενα φυτοφάρμακα προκαλεί προβλήματα στη συλλογή γύρης, θανάτους εργατριών και κατάρρευση των αποικιών"

Και ύστερα... φύγανε (εκτός από τις μέλισσες) και οι βομβίνοι. Για την ακρίβεια, φεύγουν συνεχώς σε μεγάλους αριθμούς από τα... εγκόσμια, όπως και τα υπόλοιπα ωφέλιμα έντομα, εξαιτίας της έκθεσής τους σε φυτοφάρμακα, σύμφωνα με όλο και περισσότερα επιστημονικά στοιχεία.

Μια νέα μελέτη ειδικών από το Κολέγιο Royal Holloway του Πανεπιστημίου του Λονδίνου, η οποία δημοσιεύθηκε on-line στις 21 Οκτωβρίου στην επιθεώρηση «Nature», επιβεβαιώνει ευρήματα άλλων μελετών που δείχνουν ότι τα εντομοκτόνα φάρμακα που χρησιμοποιούνται ευρέως στις καλλιέργειες σε παγκόσμιο επίπεδο... βλάπτουν σοβαρά την υγεία των ωφέλιμων εντόμων. Την ίδια στιγμή όμως βάζει το δικό της λιθαράκι στην επιστημονική γνώση μαρτυρώντας ότι η έκθεση των βομβίνων ακόμη και σε χαμηλές δόσεις δύο ευρέως χρησιμοποιούμενων φυτοφαρμάκων είναι αρκετή για να επιφέρει πολλά και σημαντικά «πλήγματα» στους πληθυσμούς τους.

Διαφορετικές πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι τα εντομοκτόνα φάρμακα και κυρίως τα νεονικοτινοειδή - διασυστηματικά εντομοκτόνα που κυκλοφορούν σε όλα τα μέρη του φυτού και χρησιμοποιούνται σε πολλές καλλιέργειες όπως στην ελαιοκράμβη, στα σιτηρά, στο βαμβάκι και στους ηλίανθους - αποτελούν «δηλητήριο» για τις μέλισσες και όχι μόνο.

Το πείραμα

Τώρα η νέα μελέτη των ειδικών από τη Βρετανία δείχνει ότι η έκθεση του πιο κοινού είδους βομβίνου (Βοmbus terrestris) ακόμη και σε μη θανατηφόρες δόσεις σε ένα συνδυασμό δύο εντομοκτόνων φαρμάκων (του imidacloprid που αποτελεί το πιο ευρέως χρησιμοποιούμενο νικοτινοειδές φυτοφάρμακο και του πυρεθροειδούς εντομοκτόνου Λ. Συαλοθρίνη - τα πυρεθροειδή εντομοκτόνα αντιπροσωπεύουν σημαντικό ποσοστό της συνολικής παραγωγής εντομοκτόνων) μπορεί να είναι πολύ πιο βλαπτική για τις αποικίες του από την έκθεση των εντόμων στο καθένα από τα δύο εντομοκτόνα ξεχωριστά.

Ο πρώτος συγγραφέας της νέας μελέτης, μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Royal Holloway, δρ Ρίτσαρντ Γκιλ εξηγεί στο «Βήμα» ότι στο πλαίσιο της μελέτης επελέγησαν βομβίνοι και όχι μελισσοπαραγωγοί μέλισσες (Αpis mellifera) καθώς οι βομβίνοι δημιουργούν πιο μικρές αποικίες στις οποίες οι επιστήμονες μπορούν να κάνουν καλύτερες παρατηρήσεις. «Δημιουργήσαμε 40 αποικίες: 10 αποικίες "ελέγχου" τις οποίες δεν εκθέσαμε σε φυτοφάρμακα, 10 τις οποίες εκθέσαμε σε imidacloprid (σε συγκέντρωση της τάξεως των 10 ppb - μέρη ανά δισεκατομμύριο - που δεν θεωρείται θανατηφόρος δόση αλλά είναι αυτή που ανευρίσκεται συνήθως στις καλλιέργειες της Βρετανίας), 10 τις οποίες εκθέσαμε σε Λ. Συαλοθρίνη (σε συγκέντρωση της τάξεως των 37,5 ppm - μέρη ανά εκατομμύριο -, η συγκέντρωση αυτή θεωρείται υψηλή αλλά εντοπίζεται συχνά σε καλλιέργειες) και 10 τις οποίες εκθέσαμε και στα δύο εντομοκτόνα».

Ολοι οι βομβίνοι αφέθηκαν στη συνέχεια να κυκλοφορήσουν ελεύθεροι ώστε να συλλέξουν την τροφή τους. Οι ερευνητές τοποθέτησαν ειδικά τσιπάκια επάνω σε κάθε βομβίνο ώστε να μπορούν να καταγράφουν πόση ώρα είχε μείνει έξω καθώς και πόση γύρη συνέλεξε.

Οι βομβίνοι «φορούσαν» ειδικά τσιπ ώστε να παρακολουθούνται οι κινήσεις τους στην ύπαιθρο.

(Πηγή: OSCAR RAMOS-RODRIGUEZ/UNIVERSITY OF LONDON)

Συνταγή για... κατάρρευση

Ιδού τα συμπεράσματα που εξήχθησαν από τη στενή παρακολούθηση των εντόμων: η έκθεσή τους στο imidacloprid οδήγησε σε προβλήματα σε ό,τι αφορούσε τη συμπεριφορά τους και συγκεκριμένα τη ζωτικής σημασίας διαδικασία συλλογής τροφής. Οι βομβίνοι συνέλεγαν λιγότερη γύρη και χρειάζονταν μεγαλύτερο χρονικό διάστημα για να το καταφέρουν. «Το αποτέλεσμα ήταν ότι αναγκάζονταν να βγαίνουν περισσότερες φορές προς αναζήτηση τροφής και το καθήκον αυτό είναι πολύ επικίνδυνο αφού στον... δρόμο μπορεί να συμβεί οτιδήποτε. Ετσι τελικώς εμφανίζονταν απώλειες και μειώνονταν τα άτομα της αποικίας» σημειώνει ο δρ Γκιλ.

Η έκθεση στο πυρεθροειδές εντομοκτόνο δεν επιδρούσε στη συμπεριφορά των βομβίνων, ωστόσο οδηγούσε σε πολλούς θανάτους εργατριών. Οσο για τον συνδυασμό των δύο εντομοκτόνων, αυτός αποδείχθηκε και ο πιο επικίνδυνος αφού συνδύασε όλα τα... δεινά που παρουσιάστηκαν από τη μεμονωμένη έκθεση στο κάθε εντομοκτόνο. Είναι μάλιστα αξιοσημείωτο ότι λίγες ημέρες μετά την έναρξη της μελέτης δύο αποικίες κατέρρευσαν. Και οι δύο είχαν εκτεθεί στον συνδυασμό των εντομοκτόνων!

Σύμφωνα με τον δρα Γκιλ «τα ευρήματα αυτά μαρτυρούν ότι οι υπάρχουσες μέθοδοι ελέγχου των εντομοκτόνων φαρμάκων από τις αρμόδιες αρχές είναι ανεπαρκείς και αυτό διότι σήμερα, προκειμένου να εξαχθεί ο βαθμός επικινδυνότητας ενός εντομοκτόνου στις μέλισσες, τα τεστ αφορούν μόνο θανατηφόρες δόσεις ενός και μόνο χημικού τη φορά. Πρέπει λοιπόν οι Αρχές να λάβουν υπόψη τους ότι ακόμη και οι μικρές δόσεις ενός συνδυασμού ουσιών μπορεί να είναι άκρως βλαπτικές - φανταστείτε μάλιστα ότι εμείς διεξαγάγαμε έρευνα μόνο για δύο ουσίες τη στιγμή που εκεί έξω στα χωράφια τα έντομα εκτίθενται σε πολύ περισσότερα χημικά».

Παράλληλα, συνεχίζει ο ειδικός, με βάση τους υπάρχοντες κανόνες τα τεστ αφορούν παρακολούθηση των μελισσών μόνο επί τέσσερις ημέρες. «Από τη μελέτη μας όμως που διήρκεσε τέσσερις εβδομάδες προέκυψε ότι πολλά από τα συμπτώματα εμφανίστηκαν μετά τη δεύτερη ή την τρίτη εβδομάδα, γεγονός που μαρτυρεί ότι τα τεστ πρέπει διαρκούν περισσότερο ώστε να καταγράφονται οι μακροπρόθεσμες βλάβες που προκαλούνται στα έντομα».

Ακούει κανείς τον επιθανάτιο... βόμβο των βομβίνων και των μελισσών που αποτελούν τους σημαντικότερους επικονιαστές χωρίς τους οποίους η ισορροπία του οικοσυστήματος στο οποίο και εμείς ανήκουμε θα καταρρεύσει;
 

Link αρχικής πηγής: http://www.tovima.gr/science/article/?aid=481362

6 χρόνια Βομβίνοι gr

Πως περνάνε τα χρόνια… πάνε 6 χρόνια από την πρώτη μου δημοσίευση σε αυτό το Weblog (έτσι τα λέγαμε τότε). Θυμάμαι που τα blog μελισσοκομικού ενδιαφέροντος ήταν λίγα… πολύ λίγα και τα επισκεπτόμασταν το ένα μετά το άλλο στην σειρά πως και πως. Είχε δημιουργηθεί μια πρώτη διαδικτυακή  παρέα και στα τόσα χρόνια, αν και αρκετά μακριά, είχα την τύχη να γνωριστώ με κάποιους από κοντά.

Η απόφαση μου τότε να μην φτιάξω blog για τις μέλισσες-μελισσοκομία, κλάδο που με μεγάλωσε και σπούδασα, αλλά για τους σχεδόν άγνωστους βομβίνους θέλω να πιστεύω ότι δεν ήταν λανθασμένη. Το θεματολόγιο μου μπορεί να μην προσελκύει εκατοντάδες αναγνώστες… αλλά με ικανοποιεί που γράφω για τους χαριτωμένους βομβίνους. Που και που κάνω και κανά googlάρισμα και διαπιστώνω ότι υπάρχουν πλέον στα Ελληνικά και άλλα κείμενα και ειδήσεις σχετικά με τους αγαπημένους μου βομβίνους. Υπολογίζω να αναδημοσιεύσω κάποια από αυτά τα ελληνικά κείμενα εδώ… να τα κάνω δηλαδή ένα διαδικτυακό up!!! Βέβαια θα συνεχίσω να αναρτώ θέματα από την διεθνή σκηνή αλλά και πρωτότυπα δικά μου. Πρώτα όμως οι αναδημοσιεύσεις, αλώστε η εποχή του χειμώνα προσφέρετε για διάβασμα.

Σας ευχαριστώ όλους που μου κρατάτε παρέα στο «Βομβίνοι gr»,

Γιάννης