Φθινοπωρινή βόλτα… από τα παραθαλάσσια κορίτσια

Τις προάλλες πήγα σε ένα μελισσοκομείο μου στην Χαλκιδική… συγκεκριμένα στα πευκοδάση του Κασανδρινού. Οι πρόσφατες καλές μέρες, μετά από μια περίοδο κάπου 15 με 20 ημερών ψύχρας και βροχής, αποτέλεσαν μια ευκαιρία να δω τι κάνουν τα «κορίτσια». Εκεί στο δάσος, το απόγευμα, κατά τις 4 ακούω ένα γνώριμο βουητό… μια νεαρή βασίλισσα Bombus terrestris που θα ξύπνησε αυτές τις μέρες από την καλοκαιρινή της διάπαυση, ανίχνευε ζιγκ - ζαγωτά τα πρανή του εδάφους για αναζήτηση τοποθεσίας για να «εγκατασταθεί». Την είδα αρκετές φορές να προσγειώνετε και να χώνετε σε σχισμές του εδάφους για «επιθεώρηση» που προφανώς δεν της άρεσαν και μετά από λίγο πέταξε ανικανοποίητη για αλλού. Μετά από κάπου 10 λεπτά μια άλλη βασίλισσα, λίγο πιο πέρα αναζητούσε και αυτή κάποιο «υπόγειο» για να αρχίσει την φωλιά της… και αυτή δεν την είδα πολύ ενθουσιασμένη… και έφυγε για άλλη γειτονιά.

Μετά από πολλές παρατηρήσεις έχω σιγουρευτεί ότι το είδος Bombus terrestris, το μόνο που έχω βρει στην περιοχή της Χαλκιδικής, αρχίζει να δραστηριοποιείτε το φθινόπωρο μετά από τις πρώτες βροχές. Την εποχή αυτή βρίσκεται σε πλήρη άνθηση και η κουμαριά Arbutus unedo, φυτό πολύ καλής πηγής νέκταρ και γύρης για την νέα αποικία που πρόκειται να δημιουργηθεί.

Bombus terrestris σε άνθος κουμαριάς Arbutus unedo

[πηγή: http://tree-species.blogspot.com/]

Οι πρώτες εργάτριες συνήθως εμφανίζονται πριν το νέο έτος… και κάπου τότε «χάνονται» λόγο του κρύου που διαρκεί κάπου ένα μήνα στην περιοχή, για να ξαναεμφανιστούν τον Φεβρουάριο με Μάρτιο. Θεωρώ πως η αποικία έχει φτάσει στην ακμή της έως τον Απρίλιο με Μάιο. Την εποχή αυτή δεν είναι ασυνήθεις η παρουσία νεαρών βασιλισσών ή ακόμα και κηφήνων. Αν και κηφήνες θα δει κανείς σίγουρα το καλοκαίρι στα ανθισμένα γαϊδουράγκαθα… ώσπου να χαθούν τελείως οι βομβίνοι κάπου στις αρχές του Αυγούστου, εποχή που διαλύετε η αποικία και οι συζευγμένες νεαρές βασίλισσες θα κρυφτούν στην γη σε κατάσταση διάπαυσης περιμένοντας να περάσει η ζέστη και να έρθει ο βροχερός φθινόπωρος.

Είναι ξεκάθαρο ότι έχουμε δύο διαφορετικούς βιολογικούς κύκλους του Bombus terrestris στην χώρα μας. Τον «συνηθισμένο» όπου το έντομο δεν δραστηριοποιείτε το χειμώνα (χειμερινή διάπαυση) αλλά από την αρχή της άνοιξης έως τα μέσα του καλοκαιριού και αυτόν που περιέγραψα πιο πάνω. Δηλαδή των παραλίων της Μεσογείου, όπου ο «δροσερός» χειμώνας και οι υγρασία από την θάλασσα βοηθά το έντομο να δραστηριοποιείτε αρκετά διαφορετικά. Υποπτεύομαι ότι στις πολύ ζεστές περιοχές της χώρας μας, και μάλλον όχι τις παραθαλάσσιες, θα υπάρχει και ένας τρίτος βιολογικός κύκλος όπου το έντομο θα είναι σε διαρκή δραστηριότητα από το φθινόπωρο έως την άνοιξη, αλλά καθόλου το καλοκαίρι.

_________________________________

Σημείωση Βομβίνοι gr

Η αναφορά στην παρούσα ανάρτηση γίνεται ως εξής:

lingistis. 2010. Φθινοπωρινή βόλτα… από τα παραθαλάσσια κορίτσια. Βομβίνοι gr (04.11.2010) http://bumblebeegr.blogspot.com/2010/11/blog-post.html

https://orcid.org/0000-0003-4116-8910

Copyright Βομβίνοι gr. Επιτρέπεται η αναδημοσίευση με σαφή αναφορά στην πηγή.

Καλά τώρα, είναι δυνατόν…. πετάνε και οι βομβίνοι;!;!;!

Η επιστήμη λέει πως είναι αδύνατον με το σώμα και τα φτερά που έχει ένας βομβίνος να πετάξει. Οι βομβίνοι όμως δεν έχουν τόσες γνώσεις και έτσι αγνοούν το τι λέει η επιστήμη και κατά επακόλουθο πετάνε!!! Τι σου κάνει η άγνοια της επιστήμης!!!

Η αλήθεια είναι πως τόσους χιλιάδες βομβίνους που έχω δει… όλοι τους πετούσαν, άρα κάτι πρέπει να γίνει και να τους ενημερώσουμε ότι είναι ενάντια της επιστήμης να πετάνε!!!

Η ιστορία έχει ως εξής… μηχανικοί, που ειδικεύονται στην αεροπλοΐα, μελετώντας διάφορα αεροδυναμικά σχέδια κατά τις πρώτες δεκαετίες της ιστορίας των αεροπλάνων δεν μπορούσαν να εξηγήσουν πως είναι δυνατόν ένας βομβίνος να μπορεί να πετάει. Όλες τους οι μελέτες τους έλεγαν πως είναι αδύνατον κάτι τέτοιο να συμβαίνει… να όμως που έβλεπαν τους βομβίνους να πετάνε αμέριμνοι από λουλούδι σε λουλούδι και τους ερχότανε να τρελαθούν που δεν τους έβγαναν τα μαθηματικά για να το εξηγήσουν και η αεροδυναμική επέμενε να λέει πως είναι αδύνατον να πετάνε!!!

Η πραγματική μελέτη του θέματος όμως, όπως από φυσιολόγους εντομολόγους, ανέδειξε ότι αυτό που βλέπουμε δεν είναι θαύμα… απλά ήθελε μια λίγο διαφορετική προσέγγιση… και για να μην γίνομαι κουραστικός και χαλάσω μια τόσο ενδιαφέρουσα ιστορία να πως πετάνε…

Οι βομβίνοι έχουν όπως όλες οι μέλισσες τέσσερα φτερά, τα οποία κατά την πτήση δημιουργούν ένα ισχυρό ζευγάρι φτερών με ευελιξία και ιδανική ελαστικότητα για τη δημιουργία δυνατού ρεύματος αέρος που τους ανυψώνει. Το πέταμα τους απαιτεί θα λέγαμε πολύ ενέργεια, που οι μυς στο θώρακα τους καταναλώνουν για να παράγουν μηχανική ενέργεια δίνοντας κίνηση στα φτερά. Η κίνηση στους μυς είναι τόσο γρήγορη που παράγεται ο χαρακτηριστικός βόμβος (από τους μυς και όχι από τα φτερά όπως νομίζουν οι περισσότεροι) και τα φτερά κάνουν τουλάχιστον 130 κύκλους το δευτερόλεπτο!!! Άρα πρέπει να φανταστούμε τους θωρακικούς μυς ως τις «μηχανές»… και είναι μεγάλες μηχανές που όταν κάνει κρύο πρέπει να ζεσταθούν πρώτα. Έτσι πριν «απογειωθεί» ένας βομβίνος ζεσταίνει τους μυς του στους 30 βαθμούς Κελσίου, κάτι που αναλόγως την εξωτερική θερμοκρασία μπορεί να διαρκέσει από λίγα δευτερόλεπτα έως και 15 λεπτά.

Μιας και βρεθεί ο βομβίνος στον αέρα η όλη «αεροδυναμική» του συμπεριφορά αλλάζει… με λίγα λόγια μπορεί και πετάει όπως θέλει… πολύ αργά όταν ψάχνει για κάτι ή σχετικά γρήγορα έως και 16 χιλιόμετρα την ώρα όταν βιάζεται. Δηλαδή αλλιώς αντιδρά κάτι σε κίνηση και αλλιώς σε στάση… για να το καταλάβουμε όλοι είναι κάτι σαν το ποδήλατο, όταν είναι σταματημένο αναρωτιέσαι πως είναι δυνατόν και δουλεύει.

Οπότε μπορεί οι βομβίνοι να μην έχουν πτυχία… ξέρουν όμως να πετούν!!!






_________________________________


Σημείωση Βομβίνοι gr


Η αναφορά στην παρούσα ανάρτηση γίνεται ως εξής:


lingistis. 2010. Καλά τώρα, είναι δυνατόν…. πετάνε και οι βομβίνοι;!;!;! Βομβίνοι gr (01.09.2010) http://bumblebeegr.blogspot.com/2010/09/blog-post.html

https://orcid.org/0000-0003-4116-8910

Copyright Βομβίνοι gr. Επιτρέπεται η αναδημοσίευση με σαφή αναφορά στην πηγή.

Ονοματολογία και ταξινομική

Το είδα αυτό το θέμα σε ένα φόρουμ και σκέφτηκα ότι θα είναι χρήσιμο να αναφερθεί και εδώ. Πρόκειται για την επιστημονική ονοματολογία που χρησιμοποιείται παγκόσμια, ώστε να γράφουμε σωστότερα τα ονόματα των οργανισμών και να μην μπερδευόμαστε με τα διάφορα κοινά ονόματα που χρησιμοποιούνται ανά περιοχή (πολλές φορές εσφαλμένα).

Βασικά, σχεδόν όλοι οι ζωντανοί οργανισμοί (που χωρίζονται παραδοσιακά σε πέντε βασίλεια: Μονήρη - Πρώτιστα - Μύκητες - Φυτά - Ζώα) έχουν κοινά ονόματα, δηλαδή ονόματα της καθημερινής απλής γλώσσας τα οποία συνήθως όχι μόνο διαφέρουν από χώρα σε χώρα, αλλά διαφέρουν ακόμα και από περιοχή σε περιοχή, ή αναφέρονται σε μία ομάδα ειδών που έχουν κοινά χαρακτηριστικά χωρίς όμως να τα διαχωρίζουν. Παράδειγμα ενός κοινού ονόματος είναι η λέξη «μέλισσα». Κάποιος μπορεί να πει ότι είδε μια μέλισσα και να εννοεί ένα βομβίνο και αυτός που τον ακούει να νομίζει ότι μιλάει για την μέλισσα που παράγει το μέλι και ένας τρίτος που δεν ξέρει καλά ελληνικά να φαντάζεται μια σφήκα. Τέτοια προβλήματα αντιμετώπιζαν σε μεγάλο βαθμό οι πρώτοι εξερευνητές βιολόγοι με τα γραπτά τους… έτσι το 1735, προτάθηκε η διώνυμη ονοματολογία (binomial nomenclature) από τον Σουηδό βοτανολόγο Κάρολο Λινναίο (Carl Nilsson Linnaeus) με το έργο του Systema Naturae… που ισχύει σε όλο τον κόσμο και αποτελεί τον επίσημο τρόπο ονομασίας των ειδών (δηλαδή αυτή με τη πλάγια λατινική γραφή). Το κύριο σύστημα ταξινόμησης ονομάζεται σήμερα ταξινομία του Λινναίου, και η ονοματοδοσία των οργανισμών κατευθύνεται από διεθνείς συμφωνίες όπως είναι π.χ. η International Code of Botanical Nomenclature (ICBN) και η International Code of Zoological Nomenclature (ICZN).

Με το σύστημα ταξινομίας του Λινναίου η επιστημονική ονομασία ενός είδους, που είναι η ίδια παντού, αποτελείται από δύο λέξεις και είναι πάντα γραμμένη σε πλάγια γραφή (italics) ή είναι υπογραμμισμένη (κυρίως σε χειρόγραφα κείμενα).

Παράδειγμα η μέλισσα που παράγει μέλι…

Συστηματική ταξινόμηση

Βασίλειο: Ζώα (Animalia)

Φύλο: Αρθρόποδα(Arthropoda)

Ομοταξία: Έντομα (Insecta)

Τάξη: Υμενόπτερα (Hymenoptera)

Οικογένεια: Apidae

Γένος: Apis

Είδος: mellifera

Διώνυμη ονομασία:

Apis mellifera Linnaeus 1758

Η πρώτη λέξη αποτελεί την ονομασία του γένους και γράφεται πάντα με κεφαλαίο το πρώτο γράμμα ενώ η δεύτερη αποτελεί το ειδικό επίθετο ή ειδικό όνομα και γράφεται πάντα με μικρά. Αυτή η λέξη μπορεί να περιγράφει τον εν λόγω οργανισμό (π.χ. Apis mellifera... η μέλισσα που μέλι φέρνει), να αποκαλύπτει την περιοχή όπου ζει ή όπου ανακαλύφθηκε, να περιέχει το όνομα αυτού που το περιέγραψε για πρώτη φορά και άλλα πολλά. Συμαντικό είναι το όνομα του γένους ακόμα και όταν γράφεται μόνο του, να γράφεται με κεφαλαίο το πρώτο γράμμα και σε πλάγια γραφή. Να θυμάστε ότι οι δύο λέξεις μαζί αποτελούν το όνομα του είδους.

Όταν ένα είδος έχει υποκατηγορίες, δηλαδή υποείδη, τότε το κάθε υποείδος περιγράφεται με τρεις λέξεις: οι δύο πρώτες περιγράφουν το είδος (όπως παραπάνω) ενώ η τρίτη αποτελεί το υποειδικό επίθετο π.χ.: Apis mellifera cecropia Kiesenwetter 1860, που είναι η πιο διαδεδομένη Ελληνική φυλή μελισών (η οποία πήρε το όνομά της από τον ομώνυμο βασιλιά της Πελλοπονήσου). Στη βοτανική ο τρόπος γραφής των υποειδών (ή ποικιλιών όπως αναφέρεται συχνά) είναι λίγο διαφορετικός (π.χ. Sambucus nigra subsp. nigra και Sambucus nigra subsp. canadensis).

Στην βαθμίδα ταξινόμησης, συναντάμε μερικές φορές ονόματα ακόμα αναλυτικότερα, πέρα από το υποείδος ως «μορφή» με τις λέξεις form, var., type, morph κλπ. Μερικές φορές πέρα από τα πιο πάνω, για να προσδιοριστεί ένας πληθυσμός παίρνει το όνομα της περιοχής, αν και επιστημονικά δεν είναι αποδεκτό.

Στα επιστημονικά κείμενα, το όνομα του είδους ακολουθείται από το όνομα εκείνου που πρώτος δημοσίευσε την ταξινόμησή του είδους και το έτος. Έτσι το Apis mellifera Linnaeus 1758 δηλώνει ότι ο Linnaeus είναι αυτός που δημοσίευσε πρώτος το όνομα Apis mellifera για την μέλισσα το 1758. Πολλές φορές αντί να γράφεται ολόκληρο το όνομα του συγγραφέα, όπως στην περίπτωση του Linnaeus, γράφεται μονάχα το αρχικό του π.χ. Apis mellifera L..

Αρκετές φορές ένα είδος το συναντάμε με διαφορετική επιστημονική ονομασία (συνώνυμο) ή οποία μπορεί να έχει δοθεί παλαιότερα και έχει αλλάξει ή έχει δοθεί λανθασμένα. Σε κάθε περίπτωση μόνο ένα είναι το σωστό και αποδεκτό επιστημονικό όνομα του είδους και είναι συνήθως αυτό που δημοσιεύθηκε πιο πρόσφατα μετά από αναθεώρηση δεδομένων. Π.χ. το όνομα της βαρρόα που βλέπουμε να παρασιτεί τις μέλισσες μας σήμερα είναι το Varroa destructor Anderson & Trueman 2000, αντί το λανθασμένο V. jacobsoni Oudemans 1904 που χρησιμοποιούσαμε ως πριν λίγα χρόνια και που στην ουσία είναι άλλο είδος βαρρόα.

Όταν στο κείμενο έχει αναφερθεί ήδη το γένος ενός είδους ή είναι τόσο κοινό που είναι ευρέως γνωστό, τότε μπορούμε να μην το γράφουμε ξανά ολόκληρό, αλλά εν συντομία… δηλαδή το γνωστό μας βακτήριο Escherichia coli μπορεί να γραφτεί και είναι πιο απλά ως E. coli.

Η συντομογραφία «sp.» (χωρίς πλάγια γραφή) χρησιμοποιείτε όταν το ακριβές όνομα του είδους δεν έχει καθοριστεί ή δεν χρειάζεται να το καθορίσουμε γιατί αναφερόμαστε στο γένος γενικότερα. Π.χ. Τα είδη των βομβίνων Bombus sp. στην Ελλάδα το 2009 ήταν 33.

Οι βομβίνοι πειρατές των... κυψελών

Από μελισσοκομικής άποψης έχει παρατηρηθεί σε αρκετές περιοχές της χώρας μας το φαινόμενο της «λεηλασίας» μελισσοκυψελών από βομβίνους. Οι βομβίνοι προσελκύονται ίσως από το άρωμα του μελιού και επιχειρούν να μπουν μέσα στη κυψέλη. Συνήθως γίνονται αντιληπτοί από τους φρουρούς και διώκονται, οπότε δοκιμάζουν ξανά την τύχη τους σε διπλανά μελίσσια. Εάν καταφέρουν να μπουν στην κυψέλη, αρχίζουν να καταναλώνουν μέλι έως ότου τους διώξουν οι μέλισσες. Κατά την προσπάθεια τους να πάρουν το μέλι μέσα από τα κελιά της κηρήθρας τρίβουν το κερί γιατί μάλλον δεν φτάνουν εύκολα το πάτο του κελιού λόγω του όγκου τους. Τις περισσότερες φορές όμως εντοπίζονται αμέσως από τις μέλισσες και διώκονται πριν προλάβουν να βρουν το μέλι. Οι πιο τυχεροί βομβίνοι ίσως να μπουν σε μελίσσι με μικρό πληθυσμό και να λεηλατήσουν κάποιο εκτεθειμένο πλαίσιο με μέλι. Σπάνια οι βομβίνοι εμπλέκονται με τις μέλισσες της κυψέλης και γενικά προτιμούν την φυγή. Προσωπικά δεν έχω δει βομβίνο να μάχεται με μέλισσα και ίσως πολλοί να συγχέουν τους βομβίνους με άλλα υμενόπτερα όπως ορισμένα είδη σφηκών. Μαρτυρίες ότι βομβίνοι προσπάθησαν να μπουν σε κυψέλη είναι οι νεκροί βομβίνοι που βρίσκουμε μπροστά ή μέσα σε αυτή, χωρίς όμως αυτοί να μπορούν να αποτελέσουν και απόδειξη ότι λεηλατήθηκε μέλι. Γενικά οι αρνητικές επιπτώσεις προς το μελίσσι θεωρούνται ασήμαντες και ίσως αμελητέες εάν συγκριθούν με την ζημιά από άλλα έντομα όπως π.χ. τις σφήκες ή και τις ίδιες τις μέλισσες από διπλανά μελίσσια. Στην χώρα μας παρατηρήθηκε ότι οι βομβίνοι προσπαθούν να μπουν σε κυψέλες συνήθως κατά περιόδους που δεν βρίσκουν τροφή. Δηλαδή για τις θερμές και νησιωτικές περιοχές κατά τη διάρκεια του χειμώνα ή και όταν επικρατεί μεγάλη ξηρασία το καλοκαίρι, ενώ για τις ηπειρωτικές και βόρειες περιοχές μετά ή και πριν τη χειμέρια διάπαυση του εντόμου. Επίσης μερικές φορές πλησιάζουν κατά την τροφοδοσία των μελισσών με σιρόπι. Το ενδιαφέρον στο παραπάνω φαινόμενο εστιάζεται κυρίως στους βιολογικούς και οικολογικούς παραμέτρους του. Κύρια ερωτήματα είναι π.χ. πια είδη βομβίνων προσπαθούν να μπουν σε κυψέλες, πότε και κάτω από πιες περιβαλλοντικές συνθήκες κλπ. Οι μελισσοκόμοι βέβαια δεν πρέπει να ανησυχούν για το εάν βομβίνοι λεηλατούν ή όχι τα μελίσσια τους αφού αυτό μπορεί να θεωρηθεί και ως φυσικό βιολογικό φαινόμενο που συνέβαινε πάντα αλλά περνούσε απαρατήρητο. Μπορούν όμως να περιορίσουν το άνοιγμα της εισόδου της κυψέλης ώστε να μη χωρούν εύκολα οι βομβίνοι, που είναι πιο μεγαλόσωμοι από τις μέλισσες. Πρέπει να τονιστεί ότι δεν πρέπει να ενοχλούνται ή να σκοτώνονται οι βομβίνοι που πλησιάζουν τις κυψέλες. Σίγουρο είναι ότι δεν ενοχλούν όλοι οι βομβίνοι τις μέλισσες και πως αυτοί που τις ενοχλούν δεν επιστρατεύουν άλλους. Αντίθετα πιστεύω πως πρέπει να προστατεύονται στο φυσικό τους περιβάλλον, κυρίως από εμάς τους μελισσοκόμους, γιατί διατηρώντας ζωντανή την Ελληνική χλωρίδα προσφέρουν πολλά στην μελισσοκομία . Οπότε ίσως που και που να τους αξίζει ένα πειρατικό γεύμα μελιού ως ανταμοιβή. Σημείωση: η παρούσα ανάρτηση είναι τμήμα κειμένου που δημοσιεύθηκε το 1997 στη Μελισσοκομική Επιθεώρηση 11(3):141-142 όπου μπορεί να βρεθεί το πλήρες άρθρο ή εδώ

Οι αληθινοί βομβίνοι του γένους Bombus spp.

Η κοινωνία των αληθινών βομβίνων, δηλαδή όλων των βομβίνων εκτός των βομβίνων κούκων (Psithyrus) που αποτελούν κοινωνικά παράσιτα τους, αρχίζει με τα πρώτα λουλούδια της άνοιξης. Τότε βγαίνουν από το χειμερινό τους λήθαργο τα συζευγμένα θηλυκά (κοινός βασίλισσες). Αφού οι βασίλισσες τραφούν για λίγες μέρες με νέκταρ και γύρη, αρχίζουν να ψάχνουν για κατάλληλη τοποθεσία, όπου θα φτιάξουν τη φωλιά τους. Ανάλογα με το είδος τους οι βασίλισσες θα φτιάξουν φωλιές επιφανειακές ή υπόγειες. Δείχνουν προτίμηση σε περιοχές όπου υπάρχουν πολλά αγριόχορτα και υφίστανται τη λιγότερη διαταραχή, όπως μέσα σε πυκνές στρώσεις από βρύα, ανάμεσα σε θάμνους στα όρια δασών ή λιβαδοχωραφιών . Τα είδη των βομβίνων που φτιάχνουν υπόγειες φωλιές, πολλές φορές ανακαλύπτουν εγκαταλειμμένες ποντικοφωλιές και χαμηλές κοιλότητες μέσα σε υπαίθριες περιφράξεις τις οποίες αξιοποιούν.

Η βασίλισσα, αφού τακτοποιήσει τη φωλιά της, θα αρχίσει μια νέα αποικία γεννώντας τα πρώτα της αυγά (5 έως 8). Το πρώτο αυτό διάστημα της άνοιξης η βασίλισσα δραστηριοποιείται σα μια ασκητική (μονήρη) μέλισσα, δηλαδή κάνει μόνη της όλες τις εργασίες εντός και εκτός της φωλιάς. Οι πρώτες μέλισσες που εκκολάπτονται είναι μικρόσωμες εργάτριες (ατελή θηλυκά) και βοηθούν τη βασίλισσα στην περιποίηση του γόνου. Όταν αυξηθεί ο αριθμός των εργατριών, η βασίλισσα περιορίζεται στη φωλιά της όπου αφοσιώνεται στην ωοτοκία.

Ορισμένες από τις εργάτριες τη βοηθάνε στην περιποίηση του γόνου ενώ οι υπόλοιπες δραστηριοποιούνται ως συλλέκτριες, συλλέγοντας γύρη και νέκταρ από την ύπαιθρο.Ανάλογα με το είδος του Bombus, κάποια περίοδο μέσα στο καλοκαίρι, σταματάει η εκτροφή εργατριών και αρχίζει η παραγωγή αρσενικών (κοινώς κηφήνες) και ανεπτυγμένων θηλυκών (νέες βασίλισσες). Το διάστημα αυτό η αποικία βρίσκεται στη μεγαλύτερη ακμή της. Μέσα στη φωλιά που αποτελείται πλέον από μια ακανόνιστη κηρήθρα διαμέτρου 15-25cm, υπάρχει η βασίλισσα μαζί με περίπου 100 έως 400 εργάτριες, γόνος κάθε κάστας, γύρη και λίγα αποθέματα σε νέκταρ - μέλι.

Φωλιά Bombus terrestris

Φωτογραφία από http://www.wildbienen.de/

Η εκκόλαψη των πρώτων αναπαραγωγικών μελών της αποικίας σηματοδοτεί την αρχή της φθοράς της αποικίας. Εκκολάπτονται οι τελευταίες λιγοστές εργάτριες και η βασίλισσα, ηλικιωμένη πλέον, δεν μπορεί να ελέγξει τις ολοένα και λιγότερες εργάτριες της αποικίας οι οποίες χάνονται σιγά-σιγά. Τα αρσενικά άτομα, οι κηφήνες, αφού καθίσουν για λίγες μέρες στη φωλιά, θα φύγουν για να αναζητήσουν παρθένες βασίλισσες και δε θα ξαναγυρίσουν. Οι νέες βασίλισσες, αφού συζευχθούν στην ύπαιθρο με τους κηφήνες, θα χρησιμοποιήσουν ως καταφύγιο για λίγες μέρες ακόμα τη μητρική τους φωλιά, έως ότου βρει η καθεμιά ένα κατάλληλο μέρος για το χειμερινό της λήθαργο όπως βορινές τοποθεσίες καλά προφυλαγμένες με αρκετή βλάστηση. Την επόμενη άνοιξη, όσες βασίλισσες επιβιώσουν το χειμώνα θα ξαναρχίσουν το βιολογικό κύκλο των βομβίνων.

Σχηματική αναπαράσταση κύκλου ζωής βομβίνου Bombus spp. σε εύκρατη χώρα (Αναγνωστόπουλος, 1996: προσαρμογή από Prys – Jones,1991)

_________________________________
Σημείωση Βομβίνοι gr

Η αναφορά στην παρούσα ανάρτηση γίνεται ως εξής:

lingistis. 2008. Οι αληθινοί βομβίνοι του γένους Bombus spp. Βομβίνοι gr (26.09.2008) http://bumblebeegr.blogspot.com/2008/09/bombus-spp.html

https://orcid.org/0000-0003-4116-8910

Copyright Βομβίνοι gr. Επιτρέπεται η αναδημοσίευση με σαφή αναφορά στην πηγή.

Υπογένος Psithyrus

Αξιοσημείωτο είναι το υπογένος Psithyrus Lepeletier, 1832 το οποίο αποτελούσε έως πρόσφατα ανεξάρτητο γένος με 30 είδη (οφείλει την ονομασία του στην ελληνική λέξη ψίθυρος, γιατί κατά την πτήση του παράγεται πιο απαλός ήχος σαν ψίθυρος). Σε αυτό το υπογένος ανήκουν οι βομβίνοι κούκοι που αποτελούν κοινωνικά παράσιτα άλλων βομβίνων. Δηλαδή οι Psithyrus (= ψίθυρους) δεν κατασκευάζουν δική τους φωλιά αλλά παρασιτούν τις φωλιές που κατασκευάζουν άλλα είδη βομβίνων.

Τα συζευγμένα θηλυκά, οι βασίλισσες των βομβίνων κούκων, βγαίνουν από το χειμερινό τους λήθαργο πιο αργά απ’ ό,τι οι υπόλοιποι αληθινοί βομβίνοι του γένους Bombus spp. και αφού περιηγηθούν στην ύπαιθρο για λίγες μέρες, αρχίζουν να ανιχνεύουν για αποικίες - φωλιές που ήδη έχουν αρχίσει να δημιουργούν οι αληθινοί βομβίνοι και ειδικότερα για τις φωλιές του είδους του Bombus με το οποίο μοιάζουν περισσότερο. Όταν μια βασίλισσα Psithyrus βρει μια φωλιά, εισέρχεται σε αυτήν και κρύβεται. Μετά μία - δύο μέρες, βγαίνει από την κρύπτη της και αναζητεί τη βασίλισσα - ιδρύτρια της φωλιάς, με την οποία μάχεται για να κυριεύσει τη φωλιά. Εάν επικρατήσει τελικά στη φωλιά η βασίλισσα Psithyrus, που δεν είναι σπάνια περίπτωση, αναλαμβάνει το ρόλο της βασίλισσας και αρχίζει να γεννάει δικά της αυγά. Οι εργάτριες Bombus φέρονται φυσιολογικά στη νέα τους βασίλισσα και περιποιούνται τα αυγά της σαν να μην έχει συμβεί τίποτα. Από το γόνο της Psithyrus δεν παράγονται εργάτριες αλλά μονάχα βασίλισσες και κηφήνες με αποτέλεσμα η αποικία να αρχίσει να φθίνει. Προς το τέλος της αναπαραγωγικής περιόδου, οι νέες βασίλισσες Psithyrus θα φύγουν από τη φωλιά και αφού συζευχθούν ψάχνουν, όπως και όλες οι νέες βασίλισσες του γένους Bombus, να βρουν κατάλληλο μέρος για το χειμερινό τους λήθαργο. Όλα τα άλλα μέλη της φωλιάς, μαζί και η παλιά βασίλισσα, χάνονται πριν το χειμώνα.

Στις φωτογραφίες δύο είδη παρασιτικών βομβίνων που συναντούνται στην χώρα μας

Bombus (Psithyrus) vestalis

Bombus (Psithyrus) bohemicus

Φωτογραφίες από http://www.wildbienen.de/

_________________________________

Σημείωση Βομβίνοι gr

Η αναφορά στην παρούσα ανάρτηση γίνεται ως εξής:

lingistis. 2008. Υπογένος Psithyrus. Βομβίνοι gr (25.09.2008) http://bumblebeegr.blogspot.com/2008/09/psithyrus.html

https://orcid.org/0000-0003-4116-8910

Copyright Βομβίνοι gr. Επιτρέπεται η αναδημοσίευση με σαφή αναφορά στην πηγή.